Webshop
Groene wallpaper

Bleko blog

Gevaarlijke stoffen uitgelegd

Door:   Iris van Heesch 23 januari, 2023

Gevarensymbool CLP-pictogram irriterendVeilig werken, dat is tegenwoordig een belangrijk thema. Daarvoor is het belangrijk  om te weten of je met gevaarlijke stoffen te maken hebt. En bijna iedereen werkt en/of gebruikt dagelijks één of meerdere gevaarlijke stoffen. Maar niet iedereen werkt en/of gebruikt dagelijks ZZS of CMR stoffen. Maar hoe weet je nu of je met een gevaarlijke, een ZZS of een CMR stof te maken hebt? In dit blog gaan we hier wat dieper op in.


SZW-lijst 

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid publiceert elk half jaar een lijst met daarop CMR stoffen. Dit zijn stoffen die kankerverwekkend en/of mutageen en/of giftig voor de voortplanting zijn. Door nieuwe inzichten en/of ontwikkelingen kan deze lijst worden uitgebreid met nieuwe stoffen. De lijst is voor iedereen toegankelijk en hier terug te vinden. De CMR-lijst van het ministerie van SZW is de bron die in Nederland leidend is binnen de Arbo- wetgeving.

Wat is een CMR-stof

Ethanol ( onder andere een onderdeel van screenwash ) valt in Nederland onder een CMR stof. Maar wat betekent dat nu precies? De afkorting CMR staat voor Carcinogeen, Mutageen, Reprotoxisch. Stoffen die ingedeeld worden als een CMR-stof kunnen dus onder één of meerdere van deze categorieën vallen. Hieronder leggen we per categorie de betekenis uit.

Carcinogeen

Ook wel kankerverwekkend genoemd. Dat betekent dat als iemand in aanraking met deze stof komt, dit kanker kan veroorzaken. Hoe schadelijker de stof en hoe intensiever het contact, hoe groter de kans wordt dat er men ook daadwerkelijk kanker krijgt. 

Mutageen

Dit is een chemische stof of elektromagnetische straling die DNA kan beschadigen. Daardoor kunnen er erfelijke veranderingen optreden; mutaties. Deze mutaties kunnen het DNA in de celkern veranderen waardoor ze ook  carcinogeen kunnen zijn en/of reprotoxisch.

Reprotoxisch

Indien men in contact komt met deze stoffen dan kan dat leiden tot verminderde vruchtbaarheid van man of vrouw of tot afwijkingen in de ontwikkeling van het embryo of de foetus. De vrucht kan daardoor sterven, of het voorplantingssysteem ontwikkelt zich niet als gebruikelijk.

Op de verpakking en in het MSDS ( veiligheidsblad ) document staan de eventuele H-zinnen genoemd. De H-zinnen staan voor Hazard en zijn bedoeld als gevaaraanduiding. CMR-stoffen beschikken over één of meer van de volgende de H-zinnen H340 (mutageen), H350 (carcinogeen) en/of H360 (reprotoxisch). Stoffen die ervan worden verdacht CMR te zijn, zijn te herkennen aan de H-zinnen H341, H351, H361 en H362. Maar dit zijn dus formeel géén CMR stoffen.

Andere betekenis van CMR

Dezelfde afkorting wordt ook gebruikt voor een andere betekenis. De afkorting CMR staat dan voor Convention Relative au Contrat de Transport International de Marchandises par Route: Conventie betreffende de overeenkomst tot internationaal vervoer van goederen over de weg ( vervoersovereenkomst ) De CMR is van toepassing op alle vervoer over de weg van of naar een bij de conventie aangesloten land. 

ZZS stof

Het ZZS-beleid, opgezet door het RIVM, is gericht op de emissies van ZZS. De stoffen zijn gevaarlijk voor mens en/of milieu. Maar hoe weet je dat je te maken hebt met een Zeer Zorgwekkende Stof? Je kunt allerlei lijsten doorlopen om te kijken of de betreffende stof hierop voorkomt. Gemakkelijker is het om door middel van het CAS nummer te checken of de stof een ZZS stof is. Het CAS nummer is te vinden in het MSDS document van het product. Dit nummer is bedacht om eenduidig aan te geven om welke stof het gaat. In plaats van een CAS nummer kan de stof ook worden aangeduid met een EG nummer. Zowel een CAS als een EG nummer zijn identificatienummers voor chemische stoffen. Sommige stoffen hebben namelijk verschillende namen, maar zijn hetzelfde. De lijst met alle ZZS stoffen vind je hier. Deze lijst wordt samengesteld door het RIVM. 

 

Indeling van de verschillende stoffen

Zeer zorgwekkende stoffen deelverzamelingIn de illustratie is de indeling van alle stoffen te zien. SVHC zijn stoffen die als zeer zorgwekkend zijn ingedeeld door de Europese verordening REACH. Aanpassingen in deze verordening verlopen traag. In Nederland hebben we er daarom voor gekozen om deze lijst verder uit te breiden. Dit zijn de ZZS stoffen. Zo kan het RIVM indien nodig de lijst snel uitbreiden of aanpassen.

Daarnaast zijn er nog gevaarlijke stoffen. Deze stoffen kunnen gevaarlijk zijn, maar vormen niet direct een gevaar voor mens en/of milieu. Een voorbeeld hiervan is afwasmiddel. Dit middel heeft een uitroepteken als gevaarsymbool omdat het irritatie veroorzaakt bij het in contactkomen met je ogen. Bij normaal gebruik kan afwasmiddel zonder gevaar worden gebruikt.

Waarom een stof in een bepaalde categorie wordt geplaats, heeft te maken met REACH en ZZS. Van alle (grond) stoffen is een analyse gemaakt en bepaald in welke categorie deze valt. Indien er een nieuwe product wordt ontwikkeld, moet er een bijbehorend MSDS document worden opgesteld. Afhankelijk van de samenstelling en de daarbij behorende percentages gevaarlijke stoffen, wordt een nieuw ontwikkeld product ingedeeld in de juiste categorie. 

Alle afkortingen op een rij

SZW :  ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

CRM : Carcinogeen, Mutageen, Reprotoxisch

ZZS : Zeer Zorgwekkende Stof

SVHC : Substances of Very High Concern

CAS : Chemical Abstracts Service. Een uniek identificatienummer voor chemische en biologische stoffen 

MSDS : Material Safety Data Sheet, ook wel veiligheidsbladen genoemd

RIVM : Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Kennisinstituut van de overheid op het gebied van volksgezondheid en milieu.

REACH : Registratie, Evaluatie, Autorisatie en restrictie van Chemische stoffen. Een Europese verordening over de productie van en handel in chemische stoffen. Het beschrijft waar bedrijven en overheden zich aan moeten houden. Deze verordening geldt voor alle landen van de Europese Unie.

Werken  met gevaarlijke stoffen

Als je gaat werken met gevaarlijke stoffen, is het belangrijk om eerst de instructies te lezen die op de verpakking staan vermeldt. Hier wordt ook vermeld welke Persoonlijke Beschermingsmaatregelen je moet gebruiken en wat te doen bij ongelukken met de stof. Kijk ook naar welke gevaarsymbolen er op het etiket staan. Voor een uitleg over de betekenis van deze gevaarsymbolen zie onze andere blog. Zo ben je goed voorbereid om de gevaarlijke stof te gebruiken.

Meer informatie

Wil je meer weten of zijn er nog onduidelijkheden? Neem dan contact met ons op. Heb je een eigen veiligheidsadviseur, dan kan diegene je hier ook alles over vertellen. 

Meer informatie is te vinden op de site van het rivm of op de site chemischestoffengoedgeregeld. 

Meer informatie over REACH is in onze andere blog te vinden

Meer informatie over ZZS is hier te vinden

Neem contact met ons op

 

inkoopgids gevaarlijke stoffen

Over het Bleko Chemie Blog

Dankzij jarenlange ervaring weten wij waar we over praten als het gaat om brandbare en/of bijtende producten. In onze blogs delen we deze kennis.

Meld je aan voor blog updates

Laatste blogs